ناظر بازار کیست و چه وظایفی دارد؟
ناظر بازار کیست و چه وظایفی دارد؟
ناظر بازار بورس کسی است که بر صحت اطلاعات منتشره نظارت می‌کند و در صورت وجود مغایرت با مسئولین مربوطه برخورد می‌کند. اما ناظر بازار بورس و سرمایه کیست و چگونه این فعالیت را انجام می‌دهد؟ در ادامه این بخش از کاریزما همراه ما باشید تا به پاسخ دقیق این سوال مهم دست یابید.
ناظر بازار بورس کیست؟
بازار بورس اوراق بهادار از سال 1346 براساس قانون تاسیس بورس در ایران فعالیت می‌کرد. طبق این قانون سازمان، کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران وظیفه گرداند‌ن امور مربوط به بازار سرمایه را داشت که زیر نظر شورای عالی بورس (که ریاست آن بر عهده بانک مرکزی بود) فعالیت می‌کرد.
اما از سال 1384 و به موجب قانون بازار اوراق بهادار، ریاست شورای عالی بورس و اوراق بهادار در قالب یک شورای 11 نفره، به وزیر اقتصاد رسید و مقرر شد که عملیات نظارت از اجرا جدا شود. طبق قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مقام ناظر بازار سرمایه با شرح وظایف مشخص تشکیل شد و عملیات اجرا نیز به بورس‌های مختلف در قالب فعالیت به شکل سهامی عام واگذار شد که وظایف آنها نیز در قانون آمد‌ه است.
تمامی شرکتهایی که در بازار بورس و فرابورس ایران فعالیت میکنند، اطلاعات خود را اعم از گزارشات و آمار تولید و فروش، صورت‌های مالی فصلی، شفاف‌سازی‌های قیمتی و… را به اطلاع سهامداران خود برسانند. جهت انجام این کار، سامانه جامع اطلاعات ناشران بازار موسوم به کدال راه‌اندازی گردید. بدین ترتیب، هرگونه اطلاعاتی که باعث شود قیمت سهام شرکت براساس آن دچار تغییر و نوسان گردد، ازطریق این سایت به اطلاع سهامداران می‌رسد.
سازمان بورس به‌عنوان نهاد نظارتی بازار بر صحت ارائه این اطلاعات نظارت کرد‌ه و در صورتی که اطلاعات منتشره با واقعیت مغایرت داشتـه باشد با شرکت مربوطه برخورد کرد‌ه و نماد شرکت را متوقف نمود‌ه و تا زمانی که شفاف‌سازی در این مورد صورت نگیرد، اجازه معامله این سهم را به سهامداران نمی‌دهد. زمانی که به دلیل اطلاعات با اهمیت منتشره در مورد یک شرکت، تصمیم به توقف نماد آن می‌شود و یا اینکه شرکتی بعد از انتشار اطلاعات مجاز به معامله می‌گردد، ناظر بازار این اطلاعات را در اختیار عموم قرار می‌دهد.
ناظر بازار بورس چه نقشی در معاملات ایفا می‌کند؟
کلیه اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس ایران، ازطریق سامانه کدال به اطلاع سهامداران می‌رسد. سازمان بورس به‌عنوان نهاد نظارتی بر صحت و درستی این اطلاعات نظارت دارد و در صورتی که اطلاعات منتشر شد‌ه با اطلاعات واقعی مغایرت داشتـه باشد، با شرکت مربوطه برخورد کرد‌ه و نماد شرکت را متوقف می‌کند و تا زمانی که شفاف‌سازی صورت نگیرد اجازه معامله به سهم را نمی‌دهد.
علت توقف نماد توسط ناظـر بازار
گاها برخی از نمادها توسط ناظر بازار بورس متوقف می‌شوند که علت آن یکی از موارد زیر است:
1- افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف:
در این حالت، نماد شرکت‌ها به صورت موقت برای یک یا دو روز معاملاتی متوقف می‌شوند و بعد از زمان مشخص شد‌ه توسط ناظر بازار به‌وسیله حراج قیمتی و بدون دامنه نوسان مجدداً گشود‌ه خواهد شد. این اطلاعات شامل موارد زیر خواهد بود:
- تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
- بهره‌برداری از طرح‌ها و پروژه‌های جدید
- شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق‌شده
- اعلام اعسار یا ورشکستگی شرکت
- نتایج برگزاری مناقصه یا مزایده
- نتایج شرکت در مناقصه یا مزایده
- کشف منابع و یا ذخایر قابل توجه
- انعقاد، فسخ و یا تغییرات اساسی در قراردادهای مهم
- هر نوع ترکیب، تجزیه، ادغام و اکتساب و نقل و انتقال دارایی‌های ثابت شرکت
2- تحصیل سهام شرکت دیگر در هر یک از موارد ذیل:
- مبلغ خرید بیش از ۵ درصد دارایی‌های شرکت در صورت‌های مالی سال قبل باشد.
- ناشر بیش از ۵ درصد سهام شرکت (بورسی یا فرابورسی) دیگر را خریداری نماید.
3- واگذاری سهام شرکت دیگر در هر یک از موارد ذیل:
- تعدیلات سنواتی
- تغییر سهامدار عمده
- اعلام وقوع حوادث غیرمترقبه
- تغییر در برآوردهای حسابداری
- تأثیرات بااهمیت ناشی از تغییرات ارزی
- پذیرش یا انتقال اوراق در بازارهای بین‌المللی
- تغییرات بااهمیت در عملکرد شرکت‌های تحت کنترل
- درخواست خروج از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس مربوطه
- بیش از ۵ درصد سهام شرکت (بورسی یا فرابورسی) دیگر را واگذار نماید
- خرید، واگذاری، اخذ، فسخ و تغییرات مجوز فعالیت، امتیاز تجاری یا علائم تجاری
- دریافت یا پرداخت کمک‌های نقدی یا غیر نقدی بیشتر از ۵ درصد سرمایه شرکت
- مبلغ واگذاری بیش از ۵ درصد دارایی‌های شرکت در صورت‌های مالی سال قبل باشد
- برگشت بیشتر از ۵ درصد از محصولات شرکت بر اساس مبلغ فروش آخرین سال مالی
- دریافت مجوز تغییر بیشتر از ۱۰ درصد در قیمت فروش محصولات یا خرید مواد اولیه
4- افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب:
ساز و کار این پیام نیز مانند گروه الف است، با این تفاوت که معمولاً در این افشا دامنه نوسان دارای محدودیت است و توقف نماد از 60 دقیقه تا یک روز توسط ناظر بازار به طول می‌انجامد. افشای اطلاعات بااهمیت گروه ب شامل موارد زیر است:
- تغییر حسابرس
- برنامه انتشار اوراق بدهی
- توثیق یا فک رهن دارایی‌ها
- برگزاری مناقصه یا مزایده
- شرکت در مناقصه یا مزایده
- ایجاد، یا منتفی شدن بدهی احتمالی
- دعاوی مهم مطروحه له یا علیه شرکت
- پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
- تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
- پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
- تغییر وضعیت مشتریان یا عرضه کنندگان عمده شرکت
- تصمیم هیئت مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
- افشای معاملات موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت یا معاملات با سایر اشخاص وابستـه
5- تغیرات بیش از 20 درصدی قیمت سهام:
یکی دیگر از دلایل توقف نمادهای بورسی توسط ناظر بازار تغییرات مثبت یا منفی در سهم به مقدار بیش از 20 درصد است که معمولاً موجب توقف به 60 دقیقه‌ای نماد می‌شود.
6- تغییرات 50 درصدی در قیمت سهام:
دلیل دیگر جهت توقف نماد نوسانات 50 درصدی است که به موجب آن شرکت‌ها را ملزم به برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی در سامانه‌ای بنام تدان می‌کند. نمادها در این‌گونه توقف‌ها بعد از برگزاری کنفرانس بازگشایی خواهد شد. دامنه نوسان بعد از بازگشایی معمولاً بدون محدودیت خواهد بود. دیگر توقف‌ها شامل برگزاری انواع مجامع عمومی از قبیل مجمع عمومی سالانه و مجمع عمومی فوق‌العاده خواهد بود.
دیگر اصطلاحات پیام ناظر در رابطه با وضعیت نماد:
- مجاز
- مجاز – محفوظ
- مجاز – متوقف
- ممنوع
مقاله پیشنهادی: انواع توقف نماد کدام هستند؟
