با گسترش یافتـن سرمایه‌گذاری و با پیشرفته‌تر شد‌ن ابزارها، نهادها و بازارهای مالی، مفاهیم جدیدی نیز بوجود می‌آیند که شرکت های سرمایه گذاری یکی از آنهاست. شاید افراد زیادی از صندوق سرمایه‌گذاری آگاهی داشتـه باشند و انواع آن را بشناسند، اما شرکت سرمایه گذاری چیست و تفاوت آن با صندوق سرمایه‌گذاری در چیست؟ در ادامه این بخش از مجله کاریزما همراه ما باشید تا پاسخ دقیق این سوال را بیابید.

شرکت سرمایه گذاری چیست؟

شرکت های سرمایه گذاری (Investment Company) براساس بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، یکی از نهادهای مالی محسوب می‌شوند که مانند صندوق های سرمایه گذاری (Mutual Fund) واسطه‌ای برای خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی می‌باشند.

این شرکت‌ها از مجموعه‌ای از افراد متخصص تشکیل شد‌ه که وضعیت شرکت‌های پذیرفته‌شد‌ه در بورس را بررسی و آنالیز می‌کنند و می‌دانند چه موقع باید سهام این شرکت‌ها را خرید و چه زمان فروخت تا بیشترین سود را بدست آورند. یعنی فعالیت اصلی این شرکت‌ها خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی و غیر بورسی در بهترین زمان است.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام شرکت‌ها را با هدف مدیریت خود شرکت نمی‌خرند، یعنی اصلا برایشان مهم نیست چه کسی دارد آن‌ها را مدیریت می‌کند. برایشان مهم این است که عملکرد شرکت خوب باشد و به بیشترین سوددهی برسد تا خودشان هم از این سوددهی نفع ببرند. هر زمان هم که شرکت به سوددهی نرسد یا روند نزولی در پیش گیرد، سهامش را می‌فروشند. بنابراین نگاه شرکت های سرمایه گذاری به خرید سهام شرکت‌ها نگاهی کوتاه مدت است.

در حال حاضر، ده‌ها شرکت سرمایه گذاری در بورس فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها مربوط به بانک‌ها یا موسسات اعتباری و لیزینگ هستند و برخی هم در زمینه‌های تخصصی مثل خودرو، ساختمان، صنایع شیمیای و… سرمایه‌گذاری می‌کنند.

انواع شرکت سرمایه گذاری

شرکت های سرمایه‌گذاری را بر اساس مولفه‌های مختلف می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:

شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز اساسنامه دارند که در آن شرح فعالیت‌ها و قوانین حاکم بر فعالیتشان بیان شد‌ه است. در اساسنامه همه شرکت‌های سرمایه‌گذاری یک سری فعالیت‌های مشترک وجود دارد که به شرح زیر است:

• خرید، فروش و پذیره نویسی سهام شرکت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی پذیرفته‌شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران و بازار فرابورس ایران
• استفاده از تسهیلات مالی و اعتباری بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی
• سرمایه‌گذاری در انواع شرکت‌ها، موسسات، طرح‌ها و پروژه‌ها
• خرید یا انتشار اوراق مشارکت
• ارائه خدمات مشاوره‌ای

این مطلب را حتما بخوانید: آشنایی با انواع صندوق سرمایه گذاری کاریزما

سود شرکت سرمایه گذاری

سوددهی شرکت های سرمایه گذاری به دو بخش تقسیم می‌شود:

الف) سود نقدی

این قسمت از سود را شرکت سرمایه‌گذاری در ازای هر سهم، به صاحب سهام پرداخت می‌کند. نرخ بازده نقدی نیز مانند صندوق‌های سرمایه گذاری، از تقسیم مبلغ سود پرداختی به هر سهم بر ارزش هر سهم محاسبه می‌شود.

ب) عواید سرمایه‌ای

این بخش از درآمد بابت افزایش ارزش سهام شرکت حاصل می‌شود و ناشی از افزایش ارزش اوراق بهادار موجود در سبد دارایی‌های شرکت است، درست مثل صندوق‌های سرمایه گذاری.

به این ترتیب اگر بخواهیم بازده کل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سرمایه‌گذاری را به دست آوریم، مجموع این دو بخش را بر ارزش سرمایه‌گذاری اولیه تقسیم می‌کنیم. حاصل این تقسیم می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد شرکت سرمایه‌گذاری باشد و از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

هرچند بازده کل سرمایه‌گذاری یکی از شاخص‌های مهم برای بررسی نحوه عملکرد یک شرکت سرمایه‌گذاری یا هر نهاد مالی دیگر است، اما موضوع دیگری نیز باید مد نظر سرمایه‌گذاران قرار بگیرد و آن میزان ریسک در سرمایه‌گذاری است.

همانطور که صندوق‌های سرمایه گذاری بر اساس میزان ریسک انواع مختلفی دارند و سرمایه‌گذار باید ابتدا ریسک‌پذیری خود را بسنجد و بعد صندوق مناسب را انتخاب کند، شرکت های سرمایه گذاری هم میزان ریسک متفاوتی دارند.

بنابراین، قبل از سرمایه‌گذاری در یک شرکت سرمایه‌گذاری باید میزان ریسک‌پذیری خودمان را بدانیم و بعد با توجه به ریسک آن شرکت در سرمایه‌گذاری‌هایش و میزان بازدهی که در دوره‌های مختلف داشتـه، اقدام به سرمایه‌گذاری کنیم.

ارزش گذاری سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری

ارزش گذاری سهام شرکت های سرمایه گذاری بر دو اساس صورت می‌گیرد:

1- روش خالص ارزش دارایی‌ها

خالص ارزش دارایی‌های یک سهم در واقع ارزش یک سهم از شرکت سرمایه‌گذاری و معادل ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. این روش بر ارزش روز یا ارزش منصفانه برآوردی دارایی‌ها و اوراق بهادار شرکت استوار است.

به عبارتی، این ارزش برآوردی از ارزش ذاتی یک سهم شرکت را نشان می‌دهد و مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری از تقسیم خالص دارایی‌های شرکت (با کسر بدهی‌های شرکت) بر تعداد سهام متعلق به سهام‌داران به دست می‌آید.

2- روش ارزش بازار

از آنجا که سهام تعدادی از شرکت‌های سرمایه گذاری در بازار سهام پذیرفته‌شده و مورد معامله قرار می‌گیرند، ارزش دیگری بر اساس میزان عرضه و تقاضای بازار پیدا می‌کنند. این ارزش می‌تواند با ارزش خالص دارایی‌ها متفاوت باشد و از این جهت با صندوق‌های سرمایه‌گذاری فرق دارد، البته به جز صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF).

تفاوت شرکت سرمایه گذاری با صندوق سرمایه گذاری

در صندوق‌های سرمایه‌گذاری هر زمانیکه سرمایه‌گذار می‌خواست، با ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری از صندوق خارج می‌شد و سرمایه‌اش را نقد می‌کرد، اما در شرکت‌های سرمایه‌گذاری این امکان به راحتی فراهم نیست. بلکه یک سرمایه‌گذار در شرکت اگر قصد خروج و دریافت نقدی سرمایه‌اش را داشتـه باشد، باید سهام خود را به شخص دیگری منتقل کند.

به عبارتی، سرمایه یک صندوق سرمایه‌گذاری باز است و هر کسی می‌تواند با خرید واحد سرمایه‌گذاری وارد صندوق شود و سرمایه صندوق افزایش یابد، در حالیکه سرمایه در شرکت سرمایه‌گذاری باز نیست و ورود و خروج سرمایه در قالب افزایش یا کاهش سرمایه و با طی تشریفاتی که در قانون تجارت ذکر شد‌ه، انجام می‌شود.

همچنین خرید سهام در شرکت های سرمایه گذاری به راحتی خرید واحد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها نیست و اگر کسی بخواهد سرمایه‌اش را وارد یک شرکت کند، در واقع باید سهام شخص دیگری را که قصد خروج دارد خریداری کند.

بنابراین می‌توان گفت قابلیت نقدشوندگی سهام در شرکت‌های سرمایه گذاری نسبت به صندوق های سرمایه گذاری بسیار کم است.

در جدول زیر، خلاصه‌ای از تفاوت‌های شرکت سرمایه‌گذاری با صندوق سرمایه‌گذاری آمد‌ه است:

تفاوت شرکت سرمایه گذاری با هلدینگ (Holding)

هلدینگ یا شرکت مادر برخلاف شرکت‌های سرمایه گذاری، سهام شرکت‌ها را می‌خرد و روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند تا بتواند آن‌ها را مدیریت و کنترل کند. اما شرکت‎های سرمایه‌گذاری سهام شرکت‌های بورسی و غیر بورسی را می‌خرند و می‌فروشند تا برای سهام‌داران خود سود بسازند و در مدیریت شرکت‌هایی که سهامشان را خریداری کرده‌اند، دخالتی ندارند.

بنابراین شرکت‌های سرمایه گذاری زمانی سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را می‌فروشند که سود خوبی نصیبشان شود. در حالی که شرکت های هلدینگ سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را جز در موارد خاص نمی‌فروشند. مراحل ثبت این دو مدل شرکت شبیه به هم است و تنها تفاوتشان در سرمایه اولیه لازم برای ثبت است. به این صورت که سرمایه اولیه لازم برای ثبت شرکت هلدینگ در صورتی‌که سهامی خاص باشد 50 میلیارد ریال و در صورتی که سهامی عام باشد 100 میلیارد ریال است. اما شرکت سرمایه‌گذاری تنها در قالب سهامی خاص و با سرمایه اولیه 1 میلیون ریال به ثبت می رسد.