وظایف شورای عالی بورس
وظایف شورای عالی بورس
وظایف شورای عالی بورس عمدتا شامل تصویب سیاستهای کلان و خط‌مشی بازار در قالب سياست‌های كلی نظام و قوانين و مقررات مربوطه است. این شورا به عنوان مهمترین رکن بورس وظایف دیگری هم برعهده دارد که در ادامه این بخش از مجله کاریزما به شرخ آنها می‌پردازیم.
شورای عالی بورس چیست؟
بازار سرمایه، ساز و کاری برای تجمیع سرمایه‌های پراکند‌ه و هدایت آنها به سمت شرکت‌های سرمایه‌پذیر به‌منظور توسعه فعالیت‌های اقتصادی است. شرکت‌های سرمایه پذیر با انتشار اوراق بهادار و عرضه آنها در بازار سرمایه به سرمایه‌گذاران، وجوه مورد نظر جهت تداوم و توسعه فعالیت‌های خود را تأمین می‌نمایند و به این ترتیب براساس ماهیت اوراق سرمایه‌گذاران در نتایج عملکرد شرکت سرمایه‌پذیر سهیم می‌شوند.
به منظور تسهیل سرمایه‌گذاری و به‌ویژه ایجاد بستر قانونی و اطمینان از صحت فرایند سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بهادار، نهادها، ارکان و ساختارهای نظام‌مند در این بازار شکل گرفتـه است.
ممکن است شما هم در اخبار و یا از اطرافیانتان شنید‌ه باشید که شورای عالی بورس یک قانونی را تصویب کرد‌ه است. شورای عالی بورس و اوراق بهادار (که مختصرا به آن شورای عالی بورس می‌گوییم)، نقش اساسی و اصلی در تعیین راهبردهای بازار سرمایه و نظارت بر سازمان بورس را دارد. این یعنی درواقع شورای عالی، ناظر سازمان بورس است. این شورا مرجع سیاست‌گذاری‌های بازار سرمایه است. این شورا بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و تصویب سیاستهای کلان بازار سرمایه برعهده آن است.
شورای عالی بورس بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاست کلان و خط مشي بازار در قالب سياست‌های كلی نظام و قوانين و مقررات مربوط و همچنین اتخاذ تدابير لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عاليه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار از مهمترین وظایف آن است.
سازمان بورس و اوراق بهادار یک موسسه عمومی غیردولتی است و توسط اعضای ۵ نفره هیئت مدیره مدیریت می‌شود. این سازمان زیر نظر شورا، بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و ایفای سایر وظایف تعیین‌شده در قانون نظارت می‌کند.
مطلب پیشنهادی: بورس و بازار سرمایه در نگاه کلی
شورای عالی بورس از چه کسانی تشکیل شد‌ه است؟
شورای عالی بورس، از 12 نفر تشکیل شد‌ه است. این دوازده نفر به ترتیب زیر هستند:
- وزیر امور اقتصاد و دارایی
- وزیر صنعت معدن و تجارت (یا معاون او)
- رئیس کل بانک مرکزی کشور
- روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
- رئیس سازمان بورس اوراق بهادار
- دادستان کل کشور یا معاون او
- یک نماینده از طرف کانون ها
جایگاه های حقوقی این شورا (جایگاه حقوقی به جایگاهی می‌گوییم که وابستـه به مسئولیت شخص باشد نه خود شخص؛ مثل وزیر اقتصاد) ثابت هستند و جایگاه‌های حقیقی این شورا (نمایندگان بورس کالا و خبرگان مالی) هر 5 سال یکبار تغییر خواهند کرد. این افراد می‌توانند حداکثر در دو دوره حضور داشتـه باشند و افرادی که جزء کارکنان بورس و اوراق بهادار و جزو هیئت مدیره هستند، امکان حضور در این شورا را ندارند.
سایر سمت‌های افراد حاضر در شورا عالی بورس و اوراق بهادار متناسب با عزل و نصب دوره‌ای متفاوت بود‌ه و هر کدام از این افراد پس از عزل از منصبشان باید این شورا را ترک کنند.
سلسله مراتب شورای عالی بورس به چه صورت است؟
رئیس این شورا، وزیر اقتصاد و دارایی کشور است و دبیر این شورا هم رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد. نکته مهم این است که طبق قانون، مصوبات این شورا باید ثبل از اجرایی شد‌ن به تایید رئیس شورا برسد و اگر وزیر اقتصاد یک مصوبه را تایید نکند، این مصوبه اجرا نخواهد شد. پس در اینجا متوجه می‌شویم که نقش وزیر اقتصاد و به طور کلی دولت در بازار سرمایه چقدر پررنگ است و این مسئله استقلال بورس را می‌تواند خدشه‌دار کند.
بانک مرکزی هر کشور به صورت مستقل از دولت کار می‌کند و وظیفه‌اش، حمایت از ارزش پول ملی است. به همین نسبت، بورس هم باید مستقل باشد تا هدفش که حداکثر کردن سود سهامداران و حمایت از آنها در بازار است را پیگیری کند. ممکن است گاهی حداکثر کردن منافع سرمایه‌گذاران با سیاستهای دولت همسو نباشد.
برای جلوگیری از اینکه افراد به نفع خودشان تصمیماتی را بگیرند، افراد حاضر در این شورا موظف هستند که فعالیت‌های مالی و اقتصادی‌شان و شغل‌های پاره‌وقت یا تمام وقت خود را که طی دوسال اخیر داشته‌اند، به رئیس قوه قضاییه گزارش دهند تا از سلامت عملکرد این شورا اطمینان حاصل شود.
به‌علاوه این افراد چون از اطلاعات نهانی باخبر هستند، از معامله به صورت مستقیم و غیرمستقیم در بورس و خرید و فروش سهام و یا انواع دیگر اوراق بهادار منع شده‌اند. طبق قانون علاوه‌بر اینکه اعضای این شورا نمی‌توانند در بورس معامله کنند، مشارکت در معامله هم برایشان جرم تلقی خواهد شد. براساس قانون، هرگونه افشای اطلاعات نهانی توسط اعضای این شورا، ممنوع است. این موضوع حتی تا بعد از اینکه این شورا را ترک کردند هم ادامه خواهد داشت.
وظایف شورای عالی بورس چیست؟
شورای عالی بورس وظایف بسیار مهمی را برعهده دارد که عبارتند از:
الف) نظارت بر بازار سرمایه
وظایف شورای عالی بورس در زمینه نظارت بر بازار سرمایه عبارت است از:
- تصویب ابزارهای مالی جدید
- پیشنهاد آیین‌نامه به هیئت وزیران برای اجرای قانون
- وضع مقررات در محدوده‌ای که قانون برای شورا مشخص کرد‌ه
- تعیین سیاستهای کلی و نظارت عالیه برای ساماندهی و توسعه بازار و نظارت بر اجرای قوانین
- صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شرکت‌های سپرده‌گذاری و تسویه وجوه و شرکت‌های تامین سرمایه
ب) نظارت بر سازمان بورس
وظایف شورا در این بخش هم شامل موارد زیر است:
- تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان
- نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایات از سازمان
- تصویب و نظارت بر نوع و میزان وصولی‌های سازمان
- انتخاب بازرس و حسابرس سازمان و تعیین حق‌الزحمه آن
- اعطای مجوز برای معاملات اوراق خارجی یا معامله توسط افراد غیر ایرانی
- انتخاب یا برکناری اعضای هیئت مدیره سازمان و تعیین رئیس هیئت مدیره به پیشنهاد اعضا
- انتخاب اعضای غیر قضایی هیئت داوری (که مرجع رسیدگی به اختلافات بازار سرمایه است) و تعیین حق‌الزحمه
ج) سایر وظایف شورای عالی بورس
این بخش از وظایف، بیشتر در موارد اضطراری یا در شرایط خاصی پیش می‌آید. مهمترین وظایف شورای عالی بورس شامل موارد زیر است:
- تهیه اساسنامه سازمان و تصویب در هیئت وزیران.
- موافقت با تمدید تعطیلی بورس یا توقف معاملات در شرایط اضطراری
- تعیین مصادیق تشکل های خود انتظام (مثل بورس سهام یا کالا) و نهادهای مالی
