گام مخفف عبارت گواهی اعتبار مولد است. همانطور که از نام این اوراق پیداست، ماهیت آن مبنی بر تولید در بنگاه های اقتصادی است.اوراق گام یکی از ابزارهای تامین مالی بنگاه ها و شرکت های اقتصادی است.این اوراق قابلیت نقل و انتقال در بازارهای پول و سرمایه را دارد.

تعریف اوراق گام این گونه است که در واقع بنگاه هایی که نیاز به نقدینگی و اعتبار برای تولید داشته باشند، می توانند این اوراق را منتشر کرده و این نقدینگی را از طریق آن جذب کنند.این اوراق پس از انتشار قابلیت خرید و فروش در بازار سرمایه را دارند. 

کاربرد اوراق گام در بورس

دارنده اوراق گام می تواند اوراق را تا زمان سررسید آن که از پیش معین شده، نزد خود نگه دارد و پول فروش به بنگاه اقتصادی متعهد را دریافت کند.هم چنین قبل از آن نیز می تواند این اوراق را در بورس کالا به فروش برساند. 

مراحل دریافت اوراق گام

1-اعتبارسنجی متعهد

شرکتی که قصد دریافت اوراق گام را دارد ابتدا باید درخواست خودرا به بانک ارائه دهد.بانک نسبت به اعتبار سنجی این درخواست اقدام کرده و میزان سقف انتشار اوراق گام را مشخص خواهد کرد.

2-معرفی متقاضی به بانک

در این مرحله متعهد که می خواهد مواد اولیه را از شرکت دیگری (متقاضی) بخرد، باید این شرکت را به بانک معرفی کند.در واقع متقاضی همان شرکتی است که اقدام به فروش مواد اولیه کرده و به جای پول خود اوراق گام با سود در سررسید دریافت می کند. متقاضی می تواند اوراق گام خودرا تا سررسید نگهداری کند و یا قبل از سررسید به کسر بفروشد.

3-درخواست صدور اوراق گام توسط متقاضی

در این مرحله شرکت متقاضی که تامین کننده مواد اولیه است در ازای اسنادی که از شرکت اول دریافت کرده و به بانک تحویل می دهد، درخواست صدور اوراق گام را می دهد.بعد از اعتبار سنجی های بانک این اوراق منتشر می شود.

معاملات اوراق گام چگونه است؟

سررسید اوراق گام یک ساله بوده و معاملات آن از طریق فرابورس و بورس کالا و سامانه گام انجام می شود. همانطور که گفتیم متقاضی هم می تواند اوراق را به کسر بفروشد و هم می تواند اوراق گام را تا سررسید نگهداری کرده و با تحویل به بانک پول خود را تحویل بگیرد.

نکات مهم در خصوص اوراق گام

اشخاص حقیقی نمی توانند در خرید و فروش اوراق گام دخیل باشند و صرفا بنگاه هایی که مراحل اعتبار سنجی را پیش بانک های عامل گذرانده باشند می توانند نسبت به خرید و فروش این اوراق در سامانه صدور و مدیریت اوراق گام وارد شوند.درصورتی که بنگاه متعهد نتواند تعهدات خود را در سررسید انجام دهد و بانک مجبور به توقیف وثایق و فروش آن ها شود، این بنگاه دیگر نمی تواند درخواست انتشار اوراق گام را بدهد. درصورت خوش حسابی بنگاه متعهد این امکان وجود دارد که در سال های بعدی سقف اعتبار دریافت اوراق گام برای این بنگاه افزایش پیدا کند.

سقف اعتباری هر بنگاه متعهد معادل ۱۲۰ درصد از فروش سال آخر آن بنگاه بر مبنای صورت‌های مالی حسابرسی شده پس از کسر مانده تسهیلات مرتبط با تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه مربوطه و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی منتشر شده نزد شبکه بانکی تعیین می‌شود.بانک مرکزی هر سال سقف ضمانت اوراق‌گام را مشخص کرده و به بانک‌ها و موسسات اعتباری ابلاغ می‌کند.

مزایای اوراق گام

مزایای اوراق گام چیست؟اوراق گام که به تازگی به بازار سرمایه وارد شده است، ابزاری جدید برای تامین مالی بنگاه های کوچک و متوسط است. هم چنین اوراق گام فشار مالی را از روی بانک ها برمی دارد.تا پیش از این بنگاه ها برای تامین مالی مجبور به دریافت وام از بانک ها بودند که این مسئله خود فشاری مضاعف بر دوش بانک ها بود که با ورود اوراق گام، فشار به بانک ها کاهش خواهد یافت.

در واقع مهم ترین مزیت اوراق گام نخوابیدن چرخ تولید است. شرکت متعهد با دریافت مواد اولیه ای که از طریق اوراق گام خریده است، می تواند به تولید خود ادامه داده و پول این مواد اولیه را با سود در سررسید یک ساله اوراق به دارندگان پرداخت کند. 

ارکان گواهی اعتبار مولد “گام”

گواهی اعتبار مولد یا همان اوراق گام سه رنک اصلی دارد: بانک، بنگاه متعهد و خریدار یا متقاضی.بنگاه متعهد همان بنگاه اقتصادی است که از طریق اوراق گام اقدام به جذب نقدینگی برای تولید می کند.متقاضی شرکتی است که اقدام به فروش مواد اولیه برای تولید به شرکت متعهد می کند.

اما در این بین بانک موظف است که  اعتبارسنجی بنگاه متعهد را انجام داده و صحت فرایند تولید که پس از جذب نقدینگی از اوراق گام انجام می شود را تایید کند.بانک های عامل که اقدام به انتشار اوراق گام می کنند باید سررسید اوراق را مشخص کنند.این سررسید در واقع براساس زمانی است که در فاکتوری که بنگاه متعهد از متقاضی دریافت کرده است قابل تعیین است. کلیه نقل و انتقالات و انتشارات اوراق گام در سامانه صدور و مدیریت اوراق گام که در بستر بازار سرمایه تعریف شده است انجام می پذیرد.

ویژگی های اوراق گام

این اوراق دارای سررسید یک ساله بوده و فقط توسط بنگاه های اعتبار سنجی و تایید شده توسط بانک ها حق خرید و فروش این اوراق را دارند.از دیگر ویژگی های مهم این اوراق دریافت وثایق از متعهد توسط بانک است.در واقع هر شرکت می تواند تا سقف 70% وثیقه های خود که شامل املاک و دیگر دارایی ها است اقدام به درخواست انتشار اوراق گام کند.نکته مهم دیگر میزان سود این اوراق در سررسید است. این سود توافقی است که بین متقاضی و متعهد انجام می شود.

هم چنین بخوانید: اوراق قرضه چیست؟ + نکات مهمی که باید بدانید

آیا اوراق‌گام دارای سقف هستند؟

سقف کلی صدور و خرید اوراق گام از طریق شبکه بانکی و سقف تضمین برای هر موسسه اعتباری فعال، توسط هیات مدیره بانک مرکزی تعیین می‌شود.
تبصره ۱:
آستانه عمومی صدور اوراق گام حداقل ۶۵ درصد برای بنگاه‌های کوچک و متوسط (کمتر از صد نفر شاغل) و مابقی برای بنگاه‌های بزرگ (بالای یکصد نفر) اعمال می‌شود.
تبصره ۲:
بانک مرکزی بسته به عملکرد موسسه اعتباری در حوزه ضمانت و دریافت مطالبات ناشی از اوراق بهادار منتشر شده، نسبت به سقف ضمانت اقدام می‌کند.

اصطلاحات مورد استفاده در اوراق گام

موسسه اعتباری عامل

بانک یا موسسه‌ای اعتباری که از سمت بانک مرکزی مجوز دارد و بنا به درخواست بنگاه متقاضی اقدام به انتشار اوراق گام و بازپرداخت مبلغ اسمی آن در سررسید می‌کند.

بنگاه

اشخاص حقوقی دارای مجوز که در بخش‌های اقتصادی مولد فعالیت می‌کنند.

بنگاه متعهد

بنگاهی است که نهاده‌هایی اعم از کالا و خدمات را خریداری می‌کند و بنگاه فروشنده را برای استفاده از اوراق گام معرفی می‌کند.

بنگاه متقاضی

بنگاه فروشنده که اوراق گام را بعد از صدور دریافت می‌کند.

سامانه

سامانه صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول را سامانه می گویند. 

سقف ضمانت

حداکثر میزان مجاز ضمانت اوراق گام برای موسسه اعتباری عامل را سقف ضمانت میگویند. 

سقف اعتباری

حداکثر میزان بهره‌مندی بنگاه متعهد از اوراق گام را سقف اعتباری می گویند. 

سوالات متداول

-منظور از اوراق گام چیست؟
اوراق گام که مخفف عبارت گواهی اعتبار مولد است، برای تامین مواد اولیه بنگاه های تولیدی است که نقدینگی لازم را ندارند.

-علت انتشار اوراق گام چیست؟
علت اصلی انتشار اوراق گام از کار نیوفتادن چرخه تولید در بنگاه های کوچک و متوسط است. 

-مبلغ اسمی در اوراق گام چیست؟
مبلغ اسمی اوراق گام 100 هزار تومان است.