صندوق سرمایه گذاری یکی از جدیدترین و جذاب‌ترین ابزارهای مالی در بازار سرمایه است که در چند سال گذشته بسیار نام آنرا می‌شنویم. این صندوق‌ها، سرمایه گذاری را برای افرادی که دانش یا زمان کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند اما قصد کسب بازدهی بیشتر از نرخ سود بانکی دارند، تسهیل می‌کنند.

در این مطلب از کاریزما ابتدا بررسی می‌کنیم که صندوق سرمایه گذاری چیست و چه مزایایی دارد. سپس انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس و نحوه سوددهی آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. اگر مشتاق هستید بدانید چه صندوق سرمایه گذاری برای شما بهتر است و کدام صندوق را باید بخرید، تا آخر این مقاله همراه ما باشید. 

صندوق سرمایه گذاری چیست؟ 

صندوق سرمایه گذاری نقش واسطه مالی را دارد، بدین صورت که سرمایه اشخاص را جمع‌آوری کرد‌ه و به‌وسیله تیم حرفه‌ای تحلیل و با نظر مدیر صندوق اقدام به سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالی مختلف می‌کند. بدین وسیله ورود سرمایه و افراد غیرحرفه‌ای به بازار سرمایه تسهیل شد‌ه و آنها هم می‌توانند از فرصت‌های مناسب بازار سرمایه بهره‌مند شوند.

باتوجه به اینکه در سالهای گذشته انواع بیشتر و جدیدتری ازجمله صندوق‌های طلا، مسکن و جسورانه به بازار سرمایه وارد شدند، امکان سرمایه‌گذاری در ابزارهایی جز سهام را نیز فراهم کرده‌اند. همچنین ورود صندوق‌هایی مثل صندوق تضمین و صندوق‌های مختص اوراق دولتی، امکان سرمایه‌گذاری برای افرادی که ریسک‌پذیری پایینی داشتـه و دنبال سود مطمئن هستند را فراهم کرد‌ه است.

درمجموع صندوق های سرمایه گذاری باتوجه به امکانات و توانایی‌هایی که در اختیار دارند، تلاش می‌کنند که سرمایه‌گذاری در بازار را جذاب‌تر کنند. این صندوق‌ها فرصت‌ و انتخاب‌ بیشتری را با ریسک کمتر و بازدهی بالاتر برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

تنوع صندوق‌ها متناسب با خواسته‌ها و انتظارات سرمایه‌گذاران گوناگون ازجمله مزایای صندوق های سرمایه گذاری است.

انوع صندوق های سرمایه گذاری براساس نحوه معامله

صندوق های سرمایه گذاری به دو دسته کلی قابل معامله (etf) و صدور و ابطالی تقسیم‌بندی می‌شوند. صندوق‌های قابل معامله، قابلیت معامله و خرید و فروش در سامانه معاملات آنلاین کارگزاری توسط سهامداران را دارند. اما برای خرید و فروش صندوق های صدور و ابطالی باید از طریق سایت هر صندوق اقدام به خرید و فروش کرد. بنابراین، بزرگ‌ترین تفاوت این دونوع صندوق، روش معامله صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

کد بورسی ندارید؟

انواع صندوق های سرمایه گذاری بر اساس دارایی‌ها

برای اینکه بدانید هر یک از صندوق های سرمایه گذاری برای چه افرادی مناسب است، باید ابتدا با انواع صندوق‌ها آشنا شوید.

در حال حاضر، انواع صندوق های سرمایه گذاری از نظر ترکیب دارایی‌های در اختیار آنها  به 12 دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی هریک از این صندوق های سرمایه گذاری، نحوه عملکرد و بازدهی آنها اشاره خواهیم کرد.

۱- صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت

صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری بدون ریسک هستند. این صندوق‌ها سود روزشمار را نصیب دارندگان می‌کنند. صندوق‌های درآمد ثابت موظف به رعایت حدنصاب‌های اعلامی سازمان بورس برای خرید سهام و ابزارهای بدون ریسک مانند حساب‌های پس‌انداز بانکی، اوراق مشارکت، اوراق خزانه و… هستند.

این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی داشتـه و خواهان سود قطعی هستند. خود صندوقهای درآمد ثابت به دو دسته با تقسیم سودماهانه و بدون تقسیم سود ماهانه تقسیم می‌شوند.

دسته دیگری از صندوق‌های درآمد ثابت که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شدند، صندوق‌های مختص اوراق دولتی هستند که دارایی خود را در اوراق دولتی سرمایه‌گذاری می‌کنند و ریسک آنها صفر است.

مقاله پیشنهادی: صندوق درآمد ثابت چیست؟

2- صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

صندوقهای سرمایه گذاری مختلط پرتفویی متشکل از انواع ابزارهای بازار سرمایه را دارند. این صندوق‌ها موظف به رعایت حدنصاب‌های اعلامی سازمان بورس هستند. در واقع، این صندوق‌ها همواره باید حداقل 40 و حداکثر 60% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند. ریسک و بازده این صندوق‌ها از صندوقهای درآمد ثابت بیشتر اما از صندوقهای سهامی کمتر است.

این نوع از صندوق‌ها بیشتر مناسب کسانی است که به‌دنبال بازدهی بالاتر از سود معمول بانکی بود‌ه و ریسک‌پذیری نسبتا بالاتری نسبت به کم ریسک‌ترین افراد جامعه داشتـه باشند.

صندوقهای تضمین اصل سرمایه:

به‌تازگی نوع جدیدی از صندوق‌های مختلط وارد بازار سرمایه شده‌اند. این صندوق‌ها که تضمین اصل سرمایه نام دارند، وظیفه کاهش ریسک سبد سرمایه‌گذاری سهامداران را دارند. صندوق تضمین کاریزما در کنار تضمین اصل سرمایه شما، باعث می‌شود که در هنگام موج‌های صعودی بازار سرمایه از سود خوب بازار جا نمانید.

در انتهای مقاله توضیحات بیشتری پیرامون این نوع صندوق‌های تازه وارد اما جذاب خواهیم داد.

مقاله پیشنهادی: صندوق سرمایه گذاری مختلط چیست؟

3- صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی

صندوق سرمایه گذاری سهامی در واقع سبدی از سهام و ابزارهای دیگر مثل اوراق مشتقه و اختیار معامله هستند. این نوع صندوق‌ها ریسک بالایی دارند و دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند.

مدیر صندوق سهامی به همراه تحلیلگران آن به دنبال ترکیبی از سبد سهام هستند که در کنار رشد مناسب پرتفوی، ریسک آن را کاهش دهد.این صندوق‌ها مناسب افرادی است که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بورس بود‌ه اما دانش و زمان کافی برای فعالیت در این بازار را ندارند. البته صندوق‌های سهامی خود به چند دسته تقسیم می‌شوند:

• صندوق اهرمی: صندوق‌های اهرمی هم که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شدند زیرمجموعه صندوق های سهامی قرار می‌گیرند. این نوع صندوق‌ها، با ایجاد سازوکار مشخصی باعث می‌شوند که دارندگان به صورت اهرمی از نوسانات قیمت سهام منتفع شوند. در واقع، صندوق اهرمی مانند اعتبار کارگزاری عمل می‌کند و شخص می‌تواند با چند برابر سرمایه خود داد و ستد کند. در صورتیکه به یادگیری درخصوص این نوع از صندوق های سرمایه گذاری علاقه‌مند هستید پیشنهاد می‌شود مقاله «صفر تا صد صندوق اهرمی» را مطالعه کنید.
• صندوق های شاخصی: دارایی این نوع صندوق‌ها روی شاخص مشخصی تعریف می‌شود. به عنوان مثال، صندوقهای هم‌وزن، سعی در چینش سبد سهامی دارند که تغییرات قیمتی آن بسیار نزدیک به شاخص هم‌وزن باشد.
  

4- صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی

صندوقهای کالایی دارایی خود را در کالای فیزیکی یا اوراق بهادار مبتنی بر آن سرمایه‌گذاری می کنند. به عنوان مثال، صندوق طلا دارایی‌های خود را در سکه‌های قابل معامله در بازار بورس و همچنین اوراق مشتقه با دارایی پایه سکه و طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. به این ترتیب، دارندگان این نوع صندوق می‌توانند همزمان با نوسان قیمت طلا در بازار آزاد، کسب سود کنند.

صندوق‌های زعفران و طلا از انواع صندوقهای کالایی قابل معامله در بازار سرمایه هستند. این صندوق‌ها مناسب افرادی است که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در حوزه کالایی باشند.

مقاله پیشنهادی: صندوق طلا چیست و مزایای سرمایه گذاری در آن

5- صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی

این صندوق‌ها به منظور خرید و فروش سهام شرکت‌ها با درنظر گرفتـن تعهدات و مظنه بازاریابی مطابق با قانون بازار سرمایه ایجاد شده‌اند. هدف این نوع صندوق‌ها برقراری تعادل در بازار و در سهام شرکت‌های گوناگون و جلوگیری از صف‌نشینی در این بازار است.

6- صندوق‌های جسورانه

سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا سرمایه‌گذاری جسورانه به سرمایه‌گذاری بر استارتاپ‌ها گفتـه می‌شود. بدلیل وجود ریسک‌های بالقوه در مسیر موفقیت و همچنین احتمال بسیار کمِ موفقیت‌های بزرگ در استارتاپ‌ها، به سرمایه‌گذاران در مراحل مختلف توسعه یک استارتاپ‌، خطرپذیر یا جسور گفتـه می‌شود. این صندوق‌ها مناسب کسانی است که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها هستند.

7- صندوق‌های نیکوکاری

صندوقهای نیکوکاری جهت ایفای تعهدات مسئولیت اجتماعی ایجاد شده‌اند. عواید این صندوق‌ها به صورت هدفمند صرف کارهای خیریه می‌شوند.

8- صندوق در صندوق‌ها

صندوق در صندوق‌ها نوع جدیدی از صندوق‌ها هستند که سبد سرمایه‌گذاری خود را از صندوق‌های دیگر تشکیل می‌دهند. در واقع پرتفوی این صندوق‌ها متشکل از صندوق‌های دیگر است. مهم‌ترین مزیت این کار کاهش هزینه‌ها در این نوع صندوق‌ها است.

9- صندوق‌های املاک و مستغلات

صندوق املاک و مستغلات (Real Estate Investment Trust) با نام اختصاری (REIT)، ابزار مالی است که مالک، اداره یا تامین‌کننده املاک درآمدزا است. صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات که بر اساس صندوق های سرمایه گذاری مشترک طراحی شده‌اند، سرمایه افراد متعددی را جمع‌آوری می‌کنند. این امر به سرمایه‌گذاران خرد امکان می‌دهد از سرمایه‌گذاری در املاک سود ببرند، بدون آنکه مجبور باشند ملک را خریداری، مدیریت یا تامین مالی کنند. این صندوق‌ها به صندوق سرمایه‌گذاری مسکن نیز معروف هستند.

10- صندوق‌های زمین و ساختمان

صندوقهای زمین و ساختمان دارایی سرمایه‌گذاران را جذب کرد‌ه و در زمین و ساختمان سرمایه‌گذاری می‌کند. این نوع صندوق‌ها بیشتر اقدام به ساخت و فروش یک پروژه مسکونی می‌کنند. در نهایت این سود بین سرمایه‌گذاران، به اندازه مبلغ سرمایه‌گذاری‌شان تقسیم خواهد شد. بنابراين سرمایه‌گذار باید برای دریافت سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود، تا تمام شد‌ن پروژه و فروش واحدهای تجاری، مسکونی یا اداری، همراه صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان بماند.

11- صندوق خصوصی

صندوق‌ سرمایه‌گذاری خصوصی (به اختصار PE) ابزارهای سرمایه‌گذاری هستند که به‌وسیله شرکت‌های خصوصی و به نمایندگی از گروهی از سرمایه‌گذاران اداره می‌شوند. سرمایه این صندوق‌ها با این دیدگاه تامین می‌شود که بخشی از سهام شرکت‌های خصوصی تملک و سپس در یک بازه زمانی واگذار شود.

12- صندوق‌های پروژه‌ای

در این نوع صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران مستقیماً در منافع حاصل از اجرای پروژه سهیم بود‌ه و موضوع صندوق ساخت و تکمیل پروژه‌ای خاص و سپس پایان یافتـن فعالیت صندوق و تقسیم عواید حاصل از اجرای پروژه باتوجه به ساختار پیش‌بینی‌شده در طرح توجیهی صندوق است.

مقاله پیشنهادی: معرفی انواع صندوق های سرمایه گذاری کاریزما

بازده صندوق های سرمایه گذاری

نرخ سود صندوق سرمایه گذاری براساس دارایی آن تعیین می‌شود. به عنوان مثال، صندوق‌های سهامی براساس دارایی آنها و وضعیت بازار سرمایه ممکن است از زیان‌های چند ده درصدی تا سود چند ده درصدی را در یک بازه زمانی محقق کنند. صندوق های کالایی نیز براساس نوسان قیمت دارایی پایه آنها سود محقق می‌کنند.

در حالت کلی، نمی‌توان یک سود معین را برای دسته خاصی از صندوق‌ها درنظر گرفت. با این حال، صندوق‌های سرمایه گذاری درآمد ثابت عموما سود موثر سالانه‌ای بیش از سپرده‌های بانکی به سرمایه‌گذاران می‌دهند. با این تفاوت که سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها و برداشت وجه هیچ محدودیت زمانی ندارد و در نهایت نرخ شکستی نیز متوجه ثروت سرمایه‌گذاران نخواهد شد. 

مقایسه صندوق های سرمایه گذاری

چگونه می‌توان صندوق های سرمايه گذاری را با یکدیگر مقایسه کرد؟ برای مقایسه بازدهی و دیگر پارامترهای صندوق‌های مختلف و همچنین لیست صندوق های سرمایه گذاری می‌توانید به سایت fipiran مراجعه کنید.

مزایای صندوق های سرمایه گذاری

مهم‌ترین سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها چه مزایایی دارد؟ مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه گذاری شامل موارد زیر است:

تنوع در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

همانطور که در بالا توضیح دادیم، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طیف وسیعی از دارایی‌ها از طلا و زعفران تا ملک و سهام و سپرده‌های بانکی را در بر می‌گیرند.

مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها

به غیر از مدیر صندوق‌ها، معمولا تیم‌های تحلیل‌کننده که همگی دانش کافی را برای فعالیت در زمینه مورد نظر را دارند تشکیل می‌شوند. این افراد به کمک هم ریسک دارایی‌های صندوق را پایین آورد‌ه و در جهت افزایش سود آن تلاش می‌کنند.

شفافیت اطلاعات

صندوق‌ها به صورت ماهانه صورت وضعیت دارایی و پرتفوی خود را در سامانه کدال منتشر می‌کنند. این انتشار اطلاعات کمک به شفافیت در بازار سرمایه می‌کند.

بازده مناسب صندوق‌ها

با مقایسه بازدهی صندوق های سرمایه گذاری با دیگر دارایی‌ها در بازار سرمایه، متوجه بازدهی خوب این صندوق‌ها می شویم. در مقایسه صندوق‌ها با شاخص بازار بورس، بخش بزرگی از صندوقهای سهامی بازدهی بالاتری نسبت به شاخص کل داشته‌اند.

کاهش ریسک

همواره خرید صندوق‌ها گزینه کم‌ریسک‌تری در مقایسه با دارایی‌های دیگر مخصوصا سهام محسوب می‌شوند. دلایل اصلی این کاهش ریسک، مدیریت سرمایه و ریسک توسط تیم‌های حرفه‌ای و دارای دانش فنی است. از دلایل دیگر تنوع در دارایی‌های این صندوق‌ها است.

نقدشوندگی مناسب

براساس قوانین سازمان بورس همه صندوق‌ها باید از بازارگردان استفاده کنند. این بازارگردان‌ها نقدشوندگی در صندوق‌ها را بالا برد‌ه و باتوجه به دامنه نوسان بالاتر صندوق‌ها نسبت به سهام شاهد نقدشوندگی بهتر و عدم صف‌نشینی در این صندوق‌ها هستیم.

صندوق های سرمايه گذاری از چه ارکانی تشکیل می‌شوند؟

براساس قوانین سازمان بورس ارکان صندوق ها به شرح زیر است:

• مجمع صندوق
• مدیر صندوق
• ضامن
• کارگزار
• مدیرثبت
• حسابرس
• متولی

اساسنامه و امیدنامه صندوق‌ها

برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون قوانین هر صندوق، نحوه فعالیت و سبد دارایی‌ها و ارکان آن می‌توانید به اساسنامه و امیدنامه صندوق‌ها که در کدال قرار می‌دهند مراجعه کنید. این اساسنامه‌ها، حدنصاب دارایی‌ها و دیگر اطلاعات مهم پیرامون تاسیس هر صندوق را در خود جای داده‌اند.

چگونه در صندوق سرمایه گذاری کنیم؟

درواقع، برای خرید هر دو نوع از صندوق‌ها (قابل معامله و صدور و ابطالی) می‌توانید از طریق آنلاین با پنل کارگزاری و یا مراجعه به سایت صندوقهای صدور و ابطالی خرید کنید.

حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری در هر صندوق چقدر است؟

برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها در مرحله اول باید به نوع صندوق دقت کنیم. صندوق‌هایی که قابل معامله در بازار بورس هستند، با توجه به قوانین سازمان بورس، نیاز به حداقل سرمایه 500 هزار تومان دارند. اما در صندوق‌های صدور و ابطالی حداقل مبلغ خرید به اندازه یک واحد صندوق (حوالی 100 هزارتومان) است.

صندوق سرمایه گذاری بانکها

صندوق سرمایه گذاری بانک‌ها ابزاری متداول در بازار سرمایه هستند. برخی بانک‌ها اقدام به تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری کرده‌اند که در سایت fipiran می‌توانید متولی و مدیر صندوق‌ها را مشاهده کنید.

برترین صندوق سرمایه گذاری را چطور انتخاب کنیم؟

برای انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری خوب، پارامترهای زیادی وجود دارد. مهم‌ترین پارامترهایی که در انتخاب بهترین صندوق مورد نظر تاثیرگذارند، نقدشوندگی و بازدهی هستند. در واقع، هر صندوقی که در کنار بازده مناسب نسبت به رقبا، از نقدشوندگی مناسب هم برخوردار باشد می‌تواند گوی رقابت را از حریفان بگیرد. پارامتر مهم دیگر ترکیب دارایی‌ها، چینش پرتفوی و… است.

برای انتخاب صندوق سرمایه گذاری خوب، به مقاله چگونه بهترین صندوق سرمایه گذاری را انتخاب کنیم؟ مراجعه کنید.

آیا سرمایه گذاری در صندوق همیشه سودآور است؟

سرمایه گذاری در صندوق های سرمايه گذاری بورس همواره سودآور نیست. به عنوان مثال، هنگامی‌که بازارسرمایه روند نزولی داشتـه باشد، صندوق‌های سهامی هم به تبع آن با کاهش ارزش پرتفو مواجه شد‌ه و خریداران را با زیان مواجه می‌سازند.

با صندوق تضمین اصل سرمایه بورس دیگر ضرر ندارد

صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما دقیقاً درصدد رفع نیاز بسیاری از سرمایه‌گذارانی است که نگران اصل سرمایه خود هستند. سازوکار صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما، به این شکل است که اصل سرمایه افراد سرمایه‌گذار در این صندوق را تضمین می‌کند. به این صورت که افراد سرمایه‌گذار در زمان‌هایی که بازار سرمایه رشد می‌کند، از این رشد بهره‌مند می‌شوند. ولی در صورتی‌که بازار روند نزولی بگیرد و احیانا در این روند نزولی اصل سرمایه آنها کاهش پیدا کند، صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما با سازوکاری مناسب، این کاهش از اصل سرمایه را جبران می‌کند. 

مقاله پیشنهادی: صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما

چکیده هر آنچه که باید در مورد انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس بدانید

صندوق های سرمایه گذای در بورس نوع خاصی از روشهای سرمایه‌گذاری است که سود معینی را با ریسک پایین به سرمایه‌گذاران عرضه می‌کند. صندوقهای مختلفی در بازار سرمایه قابل معامله هستند که هریک بازدهی متفاوتی با نوع دیگر دارند.

همانطور که در مقاله فوق مطالعه کردید، امکان سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها با مبلغ بسیار کم هم وجود دارد. فقط نرخ بازدهی و سود آنها متغیر است که با مطالعه اساسنامه صندوق به‌راحتی قادر به انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسبی برای خود خواهید بود.

سوالات متداول